سرمازدگی و راه‌های درمان آن که نمی‌دانستید!
سرمازدگی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و زمانی اتفاق می‌افتد که دست یا پا در دمای زیر صفر درجه یخ زده و دمای بدن کاهش یابد. سرمازدگی می‌تواند در بینی، گوش و گونه‌ها هم ایجاد شود.
دمای طبیعی بدن 37 درجه سانتی گراد است و سرمازدگی در اثر کاهش دمای بدن به کمتر از این مقدار گفته میشود. سرمازدگی مجموعه‌ای از آسیب‌های پوستی مخصوصا انگشتان در مواجه با سرمای شدید است.
پوست بدن در معرض دمای زیر صفر منجمد شده و بافت‌های خود را از دست می‌دهد.
چطور دچار سرمازدگی می‌شویم؟
زمانی که بدن در مجاورت سرمای شدید باشد رگ‌های خونی پوست اندام‌ها منقبض می‌شوند در نتیجه خون کمتری به اندام می‌رسد. دلیل این کار این است تا خون به سمت احشا عمقی بدن برود تا از سرما دور شود.
اگر خون سرد شود برای بدن بسیار خطرناک است، چون در این صورت، سرما به سرعت به کل بدن منتقل میشود. اگر سرمای شدید به اندام‌ها برسد، آب درون سلول‌ها یخ می‌زند. این اتفاق باعث ترکیدن سلول و مرگ فوری آن میشود. در نهایت خون در عروق خونی لخته شده و خون رسانی به اندام‌ها کم میشود.
یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد سرمازدگی، مواجهه طولانی مدت در دمای بسیار پایین است. در چنین وضعیتی، بدن خیلی سریع گرما از دست می‌دهد در صورتیکه با سرعت پایین‌تری می‌تواند گرمایی که از دست رفته را جایگزین کند.
قرار داشتن در محیطی با دمای بسیار پایین، انرژی ذخیره شده بدن را مصرف می‌کند و باعث کاهش دمای بدن میشود.
دمای بدن چه تاثیری روی اندام‌ها دارد؟
در اثر کاهش دمای بدن، قلب، سیستم عصبی و سایر اعضای حیاتی نمی‌توانند به شکل عادی فعالیت کنند؛ در صورتیکه این وضعیت ادامه پیدا کند ممکن است باعث از کار افتادن اعضا و مرگ فرد شود.
دمای خیلی پایین می‌تواند روی مغز هم تاثیر بگذارد و فکر و حرکت فرد را با اختلال مواجه کند. در این صورت وضعیت خیلی خطرناک‌تر است چون عموما فرد متوجه وضعیت اورژانسی خود نمی‌شود.
دلایلی که باعث سرمازدگی می‌شوند؟
همانطور که گفتیم سرمازدگی معمولا به دلیل قرار گرفتن در معرض سرما یا شنا در آب سرد اتفاق می‌افتد. اما باران، تعریق و استفاده از مشروبات الکلی هم می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید آن شوند. این عوامل حتی می‌توانند باعث سرمازدگی در دماهای بالاتر از 4 درجه سانتی گراد شوند.
چه افرادی بیشتر درگیر سرمازدگی می شوند؟
افرادی که در فضای باز کار می کنند یا در محیط سرد هستند، بیشتر درگیر این مشکل می‌شوند. از جمله:
- کسانی که برای طولانی مدت در فضای باز و هوای سرد هستند مانند سربازان، کوهنوردان، بی خانمان‌ها و…
- افرادی که از تغذیه، لباس یا گرمایش مناسب برخوردار نیستند.
- کودکانی که در اتاق سرد خوابیده باشند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص و بیماری‌های عروق محیطی.
- کسانی که از مشروبات الکلی یا مواد مخدر استفاده می کنند.
درجات مختلف سرمازدگی
سرمازدگی هم مانند سوختگی بر اساس شدت آسیبی که به پوست می‌زند به درجات مختلف تقسیم میشود. این شدت با توجه به این که سرما تا چه عمقی به بافت‌های بدن آسیب رسانده متفاوت است.
اپیدرم و درم لایه‌های پوستی بدن هستند. اپیدرم لایه رویی پوست و درم لایه زیری است. در زیر لایه درم، یک لایه چربی و زیر چربی‌ها عضلات و تاندون‌ها قرار دارند.
درجات مختلف سرمازدگی با توجه لایه‌های پوست به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- سرمازدگی درجه 1: تنها لایه رویی پوست یعنی اپیدرم درگیر میشود.
- سرمازدگی درجه2: اپیدرم و قسمتی از درم را درگیر می‌کند.
- سرماخوردگی درجه3: لایه‌های اپیدرم، درم و چربی زیر لایه درم را آسیب می‌زند.
- سرماخوردگی درجه4: در این نوع علاوه بر لایه‌های اپیدرم، درم، چربی عضلات و تاندون‌ها هم آسیب می‌بینند.
سرمازدگی و نشانه‌های آن
اولین علامت سرمازدگی احساس سرما و سفتی در اندام ها مثل انگشتان است. این احساس به تدریج به سوزن سوزن شدن، سوزش و بی حسی تبدیل میشود.
در سرمازدگی درجه یک، پوست بدن ابتدا سفید و بی حس شده و کم کم سفت میشود. این نوع سرمازدگی اگر زود درمان شود به طور کامل بهبود پیدا می‌کند.
علائم سرمازدگی درجه2، قرمز یا آبی رنگ شدن پوست است. پوست پس از یخ زدن و سفت شدن، متورم شده و تاول می‌زند.
در سرمازدگی درجه3، رنگ پوست سفید یا آبی شده و سفت میشود و پس از مدت کوتاهی تاول‌های خونی تشکیل می‌شوند.
اما در سرمازدگی درجه4،رنگ پوست ابتدا قرمز و سپس سیاه میشود.
علائم کلی سرمازدگی در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- لرز و لکنت زبان
- احساس گیجی
- از دست دادن حافظه
- احساس خستگی بیش از حد
- خواب آلودگی
در نوزادان اما سرمازدگی ممکن است با علائمی مانند پوست قرمز روشن و سرد یا انرژی خیلی کم همراه باشد.
درمان و کنترل سرمازدگی
اگر خودتان دچار سرما زدگی شده اید، بهتر است هرچه سریعتر اقدامات زیر را انجام دهید:
- به پناهگاه یا یک مکان گرم بروید
- لباس‌های خیس را با لباس خشک تعویض کنید
- اندام سرمازده را مالش ندهید چون باعث آسیب بیشتر به بافت میشود.
- اندام سرمازده را در یک حوله بپیچید.
- روی پای سرما زده نایستید و راه نروید.
البته بهتر است برای انجام اقدامات پزشکی و درمانی بهتر هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
اما اگر یکی از نزدیکان شما دچار سرمازدگی شده، در صورت مشاهده هر کدام از علائم ذکر شده، ابتدا دمای بدن فرد را اندازه بگیرید اگر دمای بدن کمتر از 35 درجه سانتی گراد بود، فورا به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
اگر نمی‌توانید اقدامات پزشکی را فورا آماده کنید، علاوه بر اقداماتی که در بالا ذکر شد، موارد زیر را هم انجام دهید:
- مرکز بدن فرد، یعنی سر، گردن، سینه و کشانه ران را با استفاده از پتو گرم کنید.
- در صورتیکه فرد بیهوش نیست از نوشیدنی‌های گرم برای بالا بردن دمای بدن کمک بگیرید. اما از نوشیدنی الکلی استفاده نکنید.
- اگر فرد در بررسی اولیه نبض ندارد، فورا اقدامات اولیه برای احیای قلبی تنفسی را انجام دهید.
- همزمان با انجام عمل احیا، بدن فرد را هم گرم نگه دارید.
پس از انجام تمامی این مراحل بهتر است به مرکز درمانی مراجعه کنید تا اقدامات پزشکی زیر نظر متخصص انجام شود.
چطور از سرمازدگی پیشگیری کنیم؟
بهترین راه برای اینکه دچار سرمازدگی نشوید این است که سعی کنید فورا از محل سرد خارج شوید.
توصیه می‌کنیم همیشه در فصل سرما و هنگام خروج از منزل لباس مناسب و کافی مانند دستکش، شال گردن و کلاه و … به تن داشته باشید تا هم دچار سرماخوردگی نشوید و هم دچار سرمازدگی.
